افزایش پلاکت خون با خوردن

پلاکت یگانه از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده خون است. وظیفه اصلی آن، لخته‌کردن خون و ممانعت از خون‌ریزی است. یک انسان تندرست در هر میکرولیتر خون بین ۱۵۰ لغایت ۴۰۰ هزار پلاکت دارد. اما برخی افراد به انگیزه ها مختلف، مبتلا فقر پلاکت (Thrombocytopenia) هستند. بعد باید به پیگیری روش‌هایی برای افزایش پلاکت خون خود باشند. یگانه از این روش‌ها، مصرف خوراکی‌های مؤثر در تولید و افزایش پلاکت خون و خودداری از مصرفِ آن‌هایی است که باعث تفریق پلاکت خون می‌شوند. پس برای افزایش پلاکت خون چه بخوریم و چه نخوریم؟ در پیوسته به معرفی این دو دسته می‌پردازیم.

برای افزایش پلاکت خون چه بخوریم؟

برخی از مواد مغذی موجود در خوراکی‌ها یا مکمل‌‌هایشان برای افزایش پلاکت خون مفید هستند. این مواد در سه دسته کلی جای می‌گیرند:

• فولات
• ویتامین ‌‌B12،‌ ویتامین C، ویتامین D و ویتامین K
• آهن

بهترین منابع فولات

فولات احد از گونه ها ویتامین‌های گروه B است که در سلامت سلول‌های خون نقش مهمی ایفا می‌کند. این ماده معمولا به‌صورت فولیک اسید در خوراکی‌ها هستی دارد.

بر اساس پژوهش‌های مرکز ملی سلامت آمریکا (NIH)، هر فرد بالغ روزانه به ۴۰۰ میکروگرم از این مونث مغذی دربایستن دارد. این میزان برای نسوان باردار اغلب و ۶۰۰ میکروگرم است.

غذاهایی که سرشار از فولات هستند، عبارت‌اند از:

• سبزیجات سبز و پهن‌‌برگ همانند اسفناج و کلم؛
• جگر گاو؛
• لوبیا چشم‌بلبلی؛
• برنج؛
• خمیرمایه (مخمرها)؛
• غلات و حبوبات غنی‌شده و جایگزین‌های لبنی؛
• مکمل‌های فولات.

توجه: گرچه مصرف خوراکی‌های طبیعی در بر گیرنده فولات منعی ندارد، نباید در مصرف مکمل‌های این ماده زیاده‌روی کرد، زیرا مایه اختلال در عملکرد ویتامین B12‌ می‌شود.

غذاهای سرشار از ویتامین B12

ویتامین B12 در ساختار گلبول‌های قرمز خون مهم است. کمبود این ماده معدنی می‌تواند به تفریق پلاکت خون منجر شود. هر فرد بالغ بالای ۱۴ سال، روزانه به ۲٫۴ میکروگرم از این ویتامین احتیاج دارد. زنان بادار یا شیرده به بیش از ۲٫۸ میکروگرم از آن نیازمند هستند.

این ویتامین در بیشتر غذاهای حیوانی مشابه گوشت و جگر گاو، تخم مرغ و انواع ماهی‌ها یافت می‌شود. لبنیات نیز سرشار از ویتامین B12 است، ولی بعضی تحقیقات نشان داده‌اند که شیر گاو تأثیری منفی بر فرآوری پلاکت خون دارد.

گیاه‌خواران برای دریافت این ویتامین می‌توانند جو و گندم و حبوبات غنی‌شده، شیر سویا یا شیر بادام و یا مکمل‌های ویتامین B12 مصرف کنند.

خوراکی‌های حائز ویتامین C

ویتامین C‌ در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش حیاتی دارد. این ویتامین در درمان عملکرد پلاکت‌ها، جذب آهن و افزایش پلاکت خون مؤثر است.

بسیاری از میوه‌ها و سبزی ها ویتامین C‌ دارند، مانند:

• کلم بروکلی؛
• کلم‌پیچ؛
• مرکبات مشابه پرتقال و گریپ فروت؛
• کیوی؛
• توت فرنگی؛
• فلفل دلمه ای سبز و قرمز؛

توجه: ازآنجاکه گرما باعث از بین رفتن این ویتامین می‌شود، بهتر است خوراکی‌هایی که این ویتامین را دارند، خام مصرف شوند.

غذاهای سرشار از ویتامین D

اهمیت ویتامین D در کارکرد صحیح استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و دستگاه عصبی تن است. بر بنیاد پژوهش ها مجلس حمایت از بیماران پلاکتی (PDSA)، این ویتامین در عملکرد مغز استخوان که وظیفه فرآوری سلول‌های خون را دارد، نقش مهمی ایفا می‌کند.

یکی از رایج‌ترین راه‌های تأمین ویتامین D، قرار گرفتن در معرض روشنایی خورشید است. ولی بسیاری از کسان به دلیل سبک زندگی یا سکونت در مناطق شمالی و سردسیر، از نور آفتاب محروم‌اند. مصرف غذاهای زیر می‌تواند راه‌حل مناسبی برای تأمین آن باشد:

• زرده تخم‌مرغ؛
• ماهی‌های چرب مشابه سالمون، بدن و خال‌مخالی (ماکارل)؛
• روغن جگر ماهی؛
• شیر و ماست غنی‌شده با این ویتامین.

گیاه‌خواران نیز با مصرف غذاهای پایین ویتامین باره نیاز خویش را اخذ می‌کنند:

• غلات و حبوبات غنی‌شده؛
• آب پرتقال‌ غنی‌شده؛
• شیر سویا و ماست سویا؛
• قارچ پرورش‌یافته با نشان فرابنفش؛
• مکمل‌های ویتامین D.

خوراکی‌های حائز ویتامین K

ویتامین K برای لختگی خون و سلامت استخوان ها سودمند است. بر پای بست، پژوهش‌های PDSA، مصرف این ویتامین در ۲۷ درصد از افرادی که به فقر پلاکت دچار هستند، مایه افزایش پلاکت خون و درمان خون‌ریزی شده است. مردان و زنان ۱۹ سال به بالا، روزانه به ترتیب به ۱۲۰ و ۹۰ میکروگرم از این ویتامین نیاز دارند.

غذاهای ذیل در بر گیرنده ویتامین K است:

• نَتو، نوعی غذای سنتی ژاپنی که از سویای تخمیرشده تعبيه می‌شود؛
• سبزیجاتی مشابه کلم‌برگ، برگ شلغم، اسفناج و کلم‌بروکلی؛
• سویا و روغن آن؛
• کدو حلوایی.

غذاهای سرشار از آهن

مقدار آهن موجود در خون، رابطه مستقیمی با کمیت و کیفیت گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها دارد. پژوهش ها انجام‌شده روی کودکان و نوجوانان کم‌خون، پرتو می‌دهد که مصرف آهن در افزایش پلاکت خون مؤثر است.

آهن باره نیاز تن بسته به سن و جنس افراد متغیر است، برای مثال مردان بالای ۱۸ و زنان بالای ۵۰ سال، به ۸ میلی‌گرم آهن در روز نیاز دارند؛ درحالی‌که این مقدار برای نسوان بین ۱۹ تا ۵۰ سال، ۱۸ میلی‌گرم و زنان باردار بیش از ۲۷ میلی‌گرم است.

برای تأمین‌ آهن تن باید مصرف خوراکی‌های زیر را در برنامه غذایی پیمان داد:

• صدف؛
• جگر گاو؛
• غلات و حبوبات غنی‌شده؛
• لوبیا سفید و قرمز؛
• شکلات سیاه؛
• عدس؛
• پنیر سویا.

توجه: از‌آنجاکه آهن موجود در گیاهان، نرخ جذب پایینی دارد، بهتر است آن را با ویتامین C‌ مصرف کنید تا آهن اکثریت جذب شود. مصرف غذاهای کلسیم‌دار در کناره آهن مایه تفریق جذب آن می‌شود.

مکمل‌های افزایش پلاکت خون

برخی از پژوهش‌ها حاکی از‌ آن است که مصرف مکمل‌هایی مشابه کلروفیل، عصاره برگ پاپایا و ملاتونین در افزایش پلاکت خون تأثیر مثبت دارد.

۱. کلروفیل

۲. افشره برگ پاپایا

۳. ملاتونین

برای افزایش پلاکت خون چه چیز‌های نباید بخوریم؟

مصرف بعضی از غذاها،‌ نوشیدنی‌ها و دارو‌های خاص می‌تواند منجر به تفریق پلاکت خون شود، مانند:

• نوشیدنی‌های الکلی؛
• آسپارتام (نوعی شیرین‌کننده‌ مصنوعی)؛
• آب ذغال‌اخته؛
• کوینین موجود در نوشیدنی‌های نیروزا و لیمو تلخ.